Ngày 03/10/2022, Bộ Tài chính đã ban hành Công văn số 10039/BTC-TTr về hướng dẫn, định hướng xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra tài chính năm 2023. Theo đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính yêu cầu Thủ trưởng các đơn vị có chức năng thanh tra chuyên ngành thuộc Bộ Tài chính xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra tài chính phải có trọng tâm, trọng điểm, đúng định hướng, chỉ đạo, không dàn trải; Tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra hợp lý, hiệu quả.

Công văn nêu rõ về định hướng xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra tài chính năm 2023 đối với các đơn vị có chức năng thanh tra chuyên ngành thuộc Bộ Tài chính như: Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, Kho bạc Nhà nước, Tổng cục Dự trữ Nhà nước, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm, cụ thể đối với từng lĩnh vực như sau:

Đối với Tổng cục Thuế

Tăng cường quản lý chặt chẽ việc hoàn thuế GTGT, không để xảy ra tình trạng trục lợi chính sách gây thất thoát tiền của NSNN; thanh tra hoàn thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp có hoàn thuế lớn, các doanh nghiệp có dấu hiệu sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, sử dụng ứng dụng CNTT, AI để đối chiếu, kiểm tra, quản lý việc sử dụng hóa đơn... Thanh tra, kiểm tra thuế, xử lý nợ đọng thuế, bảo đảm thu đúng, thu đủ, kịp thời các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác vào ngân sách Nhà nước.

Yêu cầu tập trung thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp thuộc ngành nghề, lĩnh vực có dư địa thu lớn hoặc có rủi ro cao như: Dầu khí; xăng dầu; điện lực; viễn thông; ngân hàng; bảo hiểm; chứng khoán; cho thuê tài chính; dược phẩm; bất động sản; hạ tầng; khu công nghiệp; Công ty xổ số kiến thiết; kinh doanh dịch vụ cảng; xây dựng; sản xuất, kinh doanh nguyên vật liệu xây dựng; doanh nghiệp khai thác kinh doanh cát, sỏi lòng sông; khai thác vàng; sản xuất, kinh doanh hàng tiêu dùng; kinh doanh bán lẻ; sản xuất, kinh doanh phân bón; sản xuất kinh doanh sản phẩm từ nhựa; nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản; truyền thông quảng cáo; thương mại điện tử; Sản xuất, lắp ráp ô tô, xe máy trong nước; các tập đoàn, tổng công ty, công ty có phát sinh số thu nộp thuế lớn; các doanh nghiệp quy mô lớn nhiều năm chưa được thanh tra, kiểm tra; các doanh nghiệp phát sinh chuyển nhượng vốn, thương hiệu, chuyển nhượng dự án, chia tách, sáp nhập; Các doanh nghiệp có giao dịch liên kết, chuyển giá, kết quả hoạt động kinh doanh lỗ nhiều năm. Các doanh nghiệp có rủi ro cao về hoá đơn; các doanh nghiệp có rủi ro về hoàn thuế và các doanh nghiệp có nguồn thông tin rủi ro từ cơ quan Hải quan chuyển sang; các doanh nghiệp được hưởng ưu đãi miễn, giảm thuế theo các Luật thuế và Hiệp định.

Đối với công tác kiểm tra nội bộ của ngành Thuế, tập trung thực hiện kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về thanh tra, kiểm tra thuế của cơ quan Thuế; Kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về hoàn thuế GTGT; Kiểm tra công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế; Kiểm tra công tác cấp, bán, sử dụng hóa đơn. Kiểm tra tính liêm chính của công chức thuế trong công tác chống thất thu thuế đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản; công tác quản lý, sử dụng tài sản, kinh phí; việc thực hiện Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Luật Phòng, chống tham nhũng; Công tác kiểm soát kê khai tài sản, thu nhập và giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Đối với Tổng cục Hải quan

Bộ Tài chính yêu cầu Tổng cục Hải quan xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về hải quan, pháp luật về thuế đối với doanh nghiệp nhập khẩu, xuất khẩu trong đó tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm như:

Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về hải quan, pháp luật về thuế đối với doanh nghiệp nhập khẩu, xuất khẩu với các mặt hàng trọng tâm gồm: Mặt hàng nhập khẩu có thuế suất cao, kim ngạch lớn trong đó chú trọng các mặt hàng có khả năng gian lận về mã số, trị giá, quản lý chính sách mặt hàng, có ảnh hưởng tới sức khỏe con người (như: linh kiện điện tử, sắt thép, gỗ, các mặt hàng tiêu dung, thiết bị y tế, thuốc tân dược, gạch đá dùng trong xây dựng, rượu bia, ô tô, máy móc…); có dấu hiệu gian lận về nguồn gốc xuất xứ: máy móc, nguyên vật liệu…; có dấu hiệu gian lận về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm như: phế liệu, đồ điện tử tiêu dùng, đồ uống, thực phẩm đông lạnh…; Mặt hàng xuất khẩu có dấu hiệu gian lận về trị giá, thuế suất và chính sách quản lý nhà nước như: khoáng sản, sản phẩm có nguồn gốc từ khoáng sản…Thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực: Nhập khẩu hàng hóa được miễn thuế theo loại hình ưu đãi đầu tư, doanh nghiệp chế xuất nhập khẩu máy móc, thiết bị từ nước ngoài; xuất khẩu khoáng sản và các sản phẩm có nguồn gốc từ khoáng sản có dấu hiệu gian lận về mã số, trị giá và quản lý chính sách, các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa có xin hoàn thuế lớn, tăng đột biến.

Ngoài ra, công tác kiểm tra nội bộ tập trung kiểm tra việc tổ chức, triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao theo từng chuyên đề: Kiểm tra sau thông quan; Kiểm tra về thuế xuất nhập khẩu; Kiểm tra về quản lý rủi ro; Kiểm tra về công tác kiểm định; Kiểm tra về công tác giám sát quản lý; Kiểm tra về công tác tổ chức cán bộ; Kiểm tra công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; Kiểm tra về công nghệ thông tin và thống kê Hải quan; Kiểm tra về hợp tác quốc tế.

Riêng đối với chuyên đề về kiểm tra sau thông quan tập trung thực hiện thanh tra chuyên ngành đối với các trường hợp: hồ sơ thuế hải quan quá thời hạn kiểm tra sau thông quan; các trường hợp đã kiểm tra tại trụ sở người khai hải quan nhưng phát hiện có thông tin mới hoặc có vụ việc có tính chất phức tạp hoặc có dấu hiệu vi phạm khác. Thực hiện kiểm tra chuyên đề xuất xứ hàng hóa xuất khẩu đi Mỹ, Ấn Độ; chuyên đề phế liệu; chuyên đề máy móc đã qua sử dụng; chuyên đề thuốc tân dược; chuyên đề lốp ô tô rơ moóc; chuyên đề kính ô tô; chuyên đề mặt hàng hai thuế suất. Kiểm tra sau thông quan đối với tờ khai thuộc luồng xanh. Kiểm tra các doanh nghiệp trọng điểm.

Đối với Kho bạc Nhà nước

Kiểm tra công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước (kiểm soát chi thường xuyên, chi đầu tư xây dựng cơ bản, chi chương trình mục tiêu, chuyển nguồn,…). Kiểm tra việc giải ngân vốn nước ngoài đã thực hiện từ năm 2019 trở về trước nhưng chưa được hạch toán vào NSNN tại các Bộ, địa phương.

Kiểm tra công tác quản lý tài chính, tài sản, đầu tư xây dựng nội ngành: Quản lý và sử dụng kinh phí của KBNN, trong đó tập trung công tác kiểm tra về công tác xây dựng, phân bổ và giao dự toán; tình hình trích lập, quản lý và sử dụng kinh phí tăng thu, tiết kiệm chi; công tác mua sắm, sửa chữa và quản lý tài sản; công tác đầu tư xây dựng nội ngành.

Kiểm tra trách nhiệm của Thủ trưởng đơn vị trong việc tổ chức triển khai việc chấp hành các quy định pháp luật về tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo; việc triển khai thực hiện các quy định của pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng.

Thanh tra chuyên ngành tập trung vào các dự án đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, vốn trái phiếu Chính phủ, vốn ODA, vốn chương trình mục tiêu Quốc gia; các khoản chi thường xuyên.

Đối với Tổng cục Dự trữ Nhà nước

Về công tác thanh, kiểm tra chuyên ngành: Thanh tra các Bộ, ngành được phân công quản lý hàng DTQG; doanh nghiệp được thuê bảo quản hàng dự trữ quốc gia; các tỉnh tiếp nhận, phân phối, sử dụng hàng DTQG cứu trợ, hỗ trợ việc chấp hành pháp luật về dự trữ quốc gia; công tác quản lý, sử dụng kinh phí nhập, xuất, bảo quản hàng dự trữ quốc gia tại đơn vị được giao quản lý hàng dự trữ quốc gia có số lượng tồn kho và thực hiện kế hoạch mua, bán, nhập, xuất số lượng lớn; công tác quản lý, tiếp nhận phân phối, bảo quản và sử dụng hàng dự trữ quốc gia sau khi xuất cấp.

Thực hiện kiểm tra chuyên đề công tác bảo quản hàng hóa dự trữ quốc gia (tại các đơn vị dự trữ quốc gia và các đơn vị thuê bảo quản); chuyên đề quản lý, sử dụng kho dự trữ quốc gia các Cục DTNN khu vực trực thuộc Tổng cục Dự trữ Nhà nước.

Đối với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước

Tăng cường thanh tra, kiểm tra các tổ chức, cá nhân có dấu hiệu gian lận, lừa đảo, tạo dựng thông tin sai sự thật, công bố thiếu thông tin cần thiết, thông đồng tạo ra cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán, phát hành trái phiếu số lượng lớn, không có tài sản đảm bảo, sử dụng vốn sai mục đích... làm ảnh hưởng đến hoạt động chào bán, phát hành, niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán và thị trường chứng khoán. Cũng theo nội dung nêu tại Công văn số 10039/BTC-TTr của Bộ Tài chính, yêu cầu đối với lĩnh vực Chứng khoán cần tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra các đối tượng chưa được thanh tra, kiểm tra trong 03 năm 2020, 2021, 2022. Đồng thời thực hiện thanh tra, kiểm tra:

Đối với Công ty đại chúng: có thông tin khiếu kiện/phản ánh việc tuân thủ quy định pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán, sử dụng vốn sai mục đích; công ty có hoạt động chào bán/phát hành thêm chứng khoán với khối lượng lớn, liên tục; có biến động về giá trị/khối lượng giao dịch cổ phiếu; công ty có phát hành trái phiếu riêng lẻ với quy mô lớn so với vốn tự có, phát hành không có tài sản đảm bảo và phát hành nhiều đợt, lãi suất cao; công ty có vi phạm về nghĩa vụ báo cáo, công bố thông tin và các nghĩa vụ khác liên quan đến chứng khoán và thị trường chứng khoán.

Đối với các công ty chứng khoán: có biến động lớn về các chỉ tiêu trong báo cáo tài chính (tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí), tỷ lệ an toàn tài chính (tăng hoặc giảm); công ty có tăng trưởng mạnh về số lượng nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch, giá trị giao dịch, thị phần môi giới; công ty tăng vốn nhanh; công ty có cung cấp dịch vụ liên quan đến chào bán trái phiếu; công ty có đơn thư phản ánh, kiến nghị.

Đối với các công ty quản lý quỹ và các quỹ đầu tư chứng khoán; ngân hàng lưu ký, giám sát, đại lý phân phối; văn phòng đại diện công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam: có nguồn vốn ủy thác lớn, quản lý quỹ đầu tư chứng khoán; công ty có vốn góp của ngân hàng thương mại, doanh nghiệp bảo hiểm, tổ chức kinh doanh chứng khoán, các công ty thuộc diện tái cấu trúc (vốn chủ sở hữu thấp hơn vốn pháp định, tỷ lệ an toàn tài chính thấp, lỗ lũy kế lớn, hoạt động không hiệu quả); đại lý phân phối thực hiện phân phối chứng chỉ quỹ cho nhiều quỹ đầu tư chứng khoán; Ngân hàng lưu ký, giám sát cung cấp dịch vụ lưu ký, giám sát cho nhiều quỹ đầu tư chứng khoán; các văn phòng đại diện của các công ty quản lý quỹ nước ngoài có nhiều quỹ đầu tư trên thị trường Việt Nam.

Ngoài ra, thực hiện thanh, kiểm tra đột xuất khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm đối với các công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty kiểm toán và các tổ chức, cá nhân tham gia thị trường chứng khoán. Thực hiện giám sát chặt chẽ các giao dịch chứng khoán có dấu hiệu bất thường; kịp thời phối hợp với các Sở Giao dịch chứng khoán có đánh giá, phân tích, tiến hành kiểm tra giao dịch đối với các giao dịch có dấu hiệu vi phạm quy định.

  Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm

Thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp luật đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm, trong đó tập trung một số vấn đề: khả năng thanh toán của doanh nghiệp; việc trích lập dự phòng nghiệp vụ; tái bảo hiểm; chi trả quyền lợi bảo hiểm; quản lý công nợ; tách quỹ và phân chia thặng dư; hoạt động đầu tư; chấp hành quy tắc, điều khoản biểu phí bảo hiểm, hoạt động đại lý; Hoạt động môi giới bảo hiểm và hoạt động phụ trợ bảo hiểm. Thực hiện thanh tra, kiểm tra định kỳ, đột xuất các Doanh nghiệp bảo hiểm để xử lý điểm, xử lý nghiêm các vi phạm, sai phạm (nếu có).

Bộ trưởng Bộ Tài chính yêu cầu Thủ trưởng các đơn vị có chức năng thanh tra chuyên ngành như Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, Tổng cục Dự trữ nhà nước, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao, tổ chức xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra tài chính năm 2023, hướng dẫn các đơn vị trực thuộc xây dựng kế hoạch và phê duyệt kế hoạch thanh tra, kiểm tra đảm bảo bám sát định hướng, chú ý có sự phối hợp giữa các tổ chức thanh tra trong ngành Tài chính và các cơ quan hữu quan, tránh chồng chéo, trùng lắp./.

Trần Bảo